ورق استیل 316 دارای یک افزودنی مولیبدن است که مقاومت آن را در برابر خوردگی به خصوص در محیط‌های دارای کلرید افزایش می‌دهد.
انواع فولاد ضدزنگ 4401/1 و 4404/1 نیز به ترتیب با درجه 316 و 316L شناخته می‌شوند. ورق استیل 316 دارای یک افزودنی مولیبدن است که مقاومت آن را در برابر خوردگی به خصوص در محیط‌های دارای کلرید افزایش می‌دهد. فولاد ضدزنگ 316L به‌عنوان نسخه کم کربن آن شناخته می‌شود. در ادامه به بررسی ویژگی‌های این نمونه و نیز کاربرد آن در کنسروسازی پرداخته خواهد شد.
آشنایی با فولاد ضدزنگ گرید 316
اگر در حرفه‌ای به فولاد با مقاومت بالا نیاز داشته باشیم گرید 304 بهترین گزینه است. در مرحله بعدی گرید 316 قرار می گیرد. این گرید دارای ویژگی‌های مکانیکی، فیزیکی و ساختاری شبیه نوع 304 است که مقاومت بهتری در برابر خوردگی نیز از خود بروز می‌دهد. این گرید، دومین نوع محبوب در خانواده فولادهای ضدزنگ با حدود 20 درصد از کل تعداد تولید شده آن را در برمی‌گیرد. گرید 316 به‌عنوان استنلس استیل آستنیتی شناخته شده که درصد بالایی از کروم و نیکل در آن یافت می‌شود. این آلیاژ قابلیت تحمل دمایی بسیار بالاتر از طبخ غذا را دارد. ضمن آنکه در برابر انواع اسیدها، مواد قلیایی (بازی) ، نمک خوراکی یا سایر کلریدها هم مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. این ویژگی‌ها کاربرد این گرید را در صنایع غذایی به شدت بالا برده است. ورق استیل 316، تحت تنش‌های کششی بیش از 50 درجه سانتی‌گراد، دچار ترک‌خوردگی خواهد شد. این فولاد ضدزنگ دارای مقاومت اکسیداسیون خوبی در سرویس متناوب تا 870 درجه و در سرویس مداوم تا 925 درجه سانتی‌گراد است. این گرید تقریباً در تمام اشکال از جمله سیمی، ورقهای، صفحه‌ای، نواری، لوله‌ای و ... ساخته می‌شود. استفاده از گرید در صنایع غذایی، محیط‌های دریایی، سیستم‌های آب گرم، کارخانه‌های صنایع شیمیایی، پتروشیمی، فرآوری مواد معدنی، عکاسی و بسیاری صنایع دیگر رواج گسترده‌ای یافته است. لازم به توضیح است که روند ساخت این محصول باید با ابزارهای مخصوص و مختص فولاد ضدزنگ صورت پذیرد. از این رو لازم است تا سطوح کار و ابزار قبل از تولید آن، کاملاً تمیز گردد. این اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از آلودگی ورق استیل 316 در برابر خوردگی و تغییر رنگ آن ضروری است.
فولاد ضدزنگ در صنایع غذایی
بدیهی است که استفاده از مواد اولیه در ساخت وسایل مورد نیاز برای بهره‌گیری در صنایع غذایی، با دقت و تحت استانداردهای بهداشتی خاصی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ورقهای استیل ضدزنگ به‌دلیل ویژگی مقاومت بالا در این زمینه، گزینه قابل قبولی عنوان می‌شوند. با توجه به مزایا و معایبی که هر کدام از این ورق‌ها دارند، به انتخاب بهترین گزینه در این زمینه اقدام می‌شود. ورق استیل 316 و 430 به‌عنوان پرکاربردترین آن‌ها در این صنعت معرفی شده‌اند. برای ساخت ماشین‌آلات، کانتینرهای حمل مواد غذایی و نیز کنسروسازی استفاده از گرید 316 کاربرد وسیعی دارد. چرا که این گرید در برابر محتوای نمکی و اسیدی خوراکی‌ها نظیر گوجه فرنگی و یا آب لیمو مقاومت بسیار خوبی از خود نشان داده است. البته داشتن سطح صاف نیز مزیت دیگری در این زمینه عنوان می‌شود که با عملیاتی نظیر الکتروپولیش، صافی سطح افزایش می یابد. این امر در تمیزکاری و شستشو، کاهش ترک خوردن و یا وقوع خوردگی اهمیت فراوانی می یابد.
فرآیند کنسروسازی
استفاده از ظروف فلزی برای حمل و نقل و استفاده از مواد خوراکی در زندگی روزمره اهمیت فراوانی دارد. کاربرد انواع ورق استیل در این زمینه نیز غیرقابل انکار است. این ورقهای کاربردی در صنایع غذایی با پوششی از جنس قلع و با ضخامت‌های مشخص در هر دو طرف ورق ساخته می‌شوند. در مرحله تولید قوطی‌های فلزی در فرآیند کنسروسازی، هزاران قوطی در دقیقه تولید می‌گردد. مشخصه‌هایی چون استحکام قوطی، اشکال و اندازه‌های متنوع، وجود تزیینات در حین چاپ، درب آسان بازشو، وزن معقول و ... به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد. برای تحقق این امر به دانش فراوان و نیز بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا نیاز خواهد بود. مهم‌ترین انواع قوطی‌های غذایی در دو دسته دو تکه و سه تکه قرار می‌گیرند که در ادامه مراحل ساخت آن‌ها توضیح داده می‌شود:
• قوطی دو تکه
در اثر عملیات و اتو شدن ورق، شکل می‌گیرد. کف و بدنه آن، جنس مشابهی خواهد داشت. لاک اندود کردن ورق قلع اندود در خط لاک زنی اولین مرحله خواهد بود. سپس ورقهای بدنه به شکل زیگزاگ یا ساده برش داده می‌شوند. ورق قلع اندود، به داخل دستگاه پرس فرستاده می‌شود و عملیات کشش و بازکشش، برش زواید و نیز برگرداندن لبه‌ها صورت می‌پذیرد. شرکت‌های تولیدی ایرانی نیز به‌دلیل نیاز به افزایش کیفیت تولید، به استفاده از تجهیزات روز دنیا برای بالا بردن دقت در تولید این محصولات روی آورده‌اند.
• قوطی سه تکه
این قوطی با بدنه درزجوش، درزجوش لیزری، درز لحیمی و ... ساخته می‌شود. برای این منظور در ابتدا ورق قلع اندود در خط لاک‌زنی، اندود می‌شود و پس از آن در دستگاه قیچی دوبل، برش صورت می‌پذیرد. سپس سیلندر بدنه قوطی در دستگاه بدنه‌ساز تولید می‌گردد. برای حفاظت در برابر خوردگی درزجوش بدنه با پودر، لاک و یا به روش الکترواستاتیک پوشانده می‌شود. در کوره مخصوص، سیلندر بدنه، پخته و چسبیده خواهد شد. در انتها نیز تقسیم بدنه، کنگره‌ای کردن آن و سایر عملیات مورد نیاز در نهایی نمودن شکل قوطی با ماشین صورت می‌پذیرد.
در این مرحله نوع فولاد ضدزنگ و قیمت ورق استیل 316 یا انواع مشابه آن بر قیمت تمام شده مراحل اثرگذار خواهد بود. این امر در کاهش هزینه‌های نهایی مربوط به صنایع اهمیت فراوانی دارد.
قیمت ورق استیل 316
خاصیت ضدزنگ بودن ورقهای استیل و نیز وجود ضخامت‌های گوناگون از 0.3 تا 50 میلی‌متر از جمله عواملی است که قیمت ورق استیل 316 براساس آن‌ها تعیین می‌شود. بخشی از نیازهای این حوزه از طریق واردات تأمین می‌گردد و با توجه به کاهش ارزش پول ملی و نوسانات قیمت ارز، قیمت‌های برآوردی برای خرید آن نیز با تغییراتی همراه است. بهتر است پیش از خرید، مشاوره با فروشندگان مجرب این حوزه صورت پذیرد.
کلام آخر!
استفاده از انواع ورق استیل در دنیای امروز پراکندگی و کاربرد فراوانی دارد. این امر به خصوص در زمینه کنسروسازی و حمل فرآورده‌های خوراکی به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی اهمیتی دو چندان یافته است. بهره‌گیری از انواع فولاد ضدزنگ در این حوزه به چند نمونه خاص محدود نمی‌شود و بسته به ویژگی آلیاژها، از هر کدام در زمینه تخصصی مربوطه استفاده می‌گردد.