صنعت کنسرو سازی از کدام ورق استیل استفاده می کند؟

مقدمه

دستگاه‌ها و ماشین آلاتی که در صنایع استفاده می‌شود باید از نظر بهداشتی، ایمن و مطابق با استانداردهای تعیین شده باشند. به همین دلیل استیل‌های ضد زنگ که با نام عمومی استینلس استیل شناخته می شوند، کاربرد زیادی دارند. این استیل‌ها مقاومت بسیار خوبی در برابر خوردگی از خود نشان می‌دهند که باعث می‌شود در صنایع مختلف، محبوبیت بالایی داشته باشند. البته هر کارخانه باید با توجه به شرایطی که هنگام تولید محصول اعمال می‌شود، مانند شرایط دمایی و... مناسب‌ترین آلیاژ موجود را برای ابزار‌های خود انتخاب نماید. در این میان پر طرفدارترین نوع استیل برای صنایع کنسروسازی، ورق استیل 316 و یا 430 است. 

کاربرد استیل در صنایع مختلف

یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین مواد اولیه در صنایع امروزی، استیل ها هستند. به همین دلیل در سطح جهان، شرکت های بزرگی در زمینه تولید انواع ورق استیل فعالیت می کنند و رقابت شدیدی میان آن ها جهت عرضه بهترین ورق استیل وجود دارد. هر یک از تولیدکنندگان با توجه به شرایط استانداردی که در نظر دارند، استیل های متفاوتی که دارای ترکیب شیمیایی خاصی هستند را تولید می کنند. 
هدف تولیدکنندگان این است که ویژگی های کاربردی محصولات مانند مقاومت دمایی، مقاومت شیمیایی و.. را بهبود بخشند و کیفیت تولیدات خود را افزایش دهند تا برای مصرف در صنایع مناسب باشند. یکی از صنایعی که در آن به طور عمده از استیل ها استفاده می شود، صنایع غذایی و کنسرو سازی است.

ورق استیل 316

ورق استیل 316 یکی از انواع استیل های ضد زنگ محسوب می‌شود که شامل درصد زیادی از نیکل و کروم است. ترکیب شیمیایی این محصول شامل عناصر C، Si، Mn، P، S، Cr، Mo و Ni است. از میان این عناصر میزان عناصر Ni و Cr به ترتیب حدود 12 و 17.5 درصد از کل فولاد است که بیشترین مقدار را تشکیل می دهد و عنصر گوگرد با درصدی در حدود 0.015 کمترین مقدار را شامل می شود. در این محصول از آلیاژ مولیبدن استفاده می شود و به همین دلیل آلودگی فلزی ناشی از آن بسیار ناچیز بوده و در صنایع دارویی و غذایی مثل کنسروسازی بسیار پر طرفدار است. 
این محصول استحکام زیادی در برابر خوردگی دارد و به صورت گسترده در صنایع دریایی استفاده می شود. همچنین در ساخت ساعت ها و آستر دودکش ها هم از ورق استیل 316 بهره گرفته می شود. خصوصیات مکانیکی و فیزیکی گرید 316 به صورت کلی شباهت زیادی به گرید ۳۰۴ دارد و می توان گفت تقریبا از عناصر یکسانی تهیه می شوند. تفاوت اصلی میان این دو محصول مربوط به 2 تا 3 درصد مولیبدنی است که در ورق استیل 316 مورد استفاده قرار گرفته است. مولیبدن موجود در این استیل، موجب بهبود بسیاری از خواص مکانیکی و افزایش مقاومت این محصول شده است.

ویژگی های ورق استیل 316

قابلیت های ورق استیل 316 از جنبه های مختلفی بررسی می شود که به طور عمده شامل موارد زیر است:
•    مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی
ورق استیل ۳۱۶ عموما در جو و محیط های کلریدی مقاوم هستند و مقاومت بسیار خوبی در برابر بسیاری از اسیدها مانند سولفوریک اسید، کلریدریک اسید، اتانوییک اسید و تارتاریک اسید از خود نشان می دهد. همچنین در برابر آب آشامیدنی و اکسیژن محیط، مقاوم است. میزان مقاومت این گرید در برابر اسیدها به حدی است که به استیل ضد اسید معروف است. این محصول در صنایع تحت عنوان گرید دریایی هم شناخته می شود، البته لازم به ذکر است که در دریاهایی که آب گرم دارند، قابل استفاده نیستند و در صورت مصرف ممکن است خوردگی قهوه ای رنگی سطح آن را بپوشاند که خوشایند نخواهد بود.
•    مقاومت در برابر گرما
ورق استیل 316 از استقامت دمایی بالایی برخوردار است. این محصول گرمایی تا حدود 900 درجه سانتی گراد را بدون خوردگی و آسیب تحمل می کند. گریدهای مختلف استیل 316 در بازار وجود دارند که برخی از آن ها از مقاومت بالاتری در برابر دما برخوردار هستند.
•    مناسب جهت جوشکاری
یکی از قابلیت های پر اهمیت ورق استیل ۳۱۶ جوش پذیری بسیار زیاد است. این محصول را می توان با روش های مختلفی که برای ریخته گری وجود دارد، به خوبی جوشکاری نمود. معمولا اگر جوشکاری در قسمت ثقیل انجام شده باشد، جهت افزایش استحکام و مقاومت در برابر خوردگی، دوباره تکرار می شود. البته لازم به ذکر است این کار برای گرید 316L  که کمی مقاوم تر است، ضروری نیست.
•    مقاومت در برابر نمک
همانطور که گفته شد استیل ۳۱۶ در مقابل محیط های کلریدی استقامت خوبی از خود نشان می دهد و برای استفاده در محیط هایی که در معرض نمک هستند، بسیار مناسب است؛ همچنین در مناطقی که مواد خورنده حضور دارند، انتخاب اول تولیدکنندگان محسوب می‌شود. 

کاربرد ورق استیل 316 در کنسرو سازی

همانطور که گفته شد، این نوع از فولادهای ضد زنگ به علت مقاومت بالا در برابر دما، اسیدها، بازها، کلریدها و... برای صنایعی که با تهیه و آماده سازی مواد غذایی سر و کار دارند بسیار مناسب است. این محصول می تواند حتی در دما هایی که بسیار بالاتر از دمای مورد نیاز برای آماده سازی غذا هستند، مورد استفاده قرار گیرند. استیل 430 که گاها در صنعت استفاده می شود، حاوی مقدار کروم مشابهی با ورق استیل 316 است اما مقدار نیکل آن کمتر است که باعث می شود ارزان تر از نوع 316 باشد. 
به هر حال از نظر مقاومت و خواص مکانیکی، ورق استیل 316 بسیار مناسب تر است. در کل فولاد های ضد زنگ 316 به عنوان بهترین مورد برای استفاده در دستگاه ها و ابزار آلات کنسرو سازی در نظر گرفته می شود. این محصول در مقابل غذا های اسیدی مثل آب لیمو، سرکه یا گوجه فرنگی استقامت خوبی دارد. هر چند در صنایع غذایی از گریدهای 304 یا 430 هم به علت ارزان تر بودن استفاده می شود. آنچه اهمیت دارد این است که سطح فولاد کاملا صاف و هموار باشد تا احتمال زنگ زدن، شکستگی یا ترک خوردگی و آسیب کاهش پیدا کند و همچنین عملیات شست و شو راحت تر انجام شود. به منظور هموار کردن سطح، برخی اقدامات مانند الکترو پولیش بر روی فولاد انجام می شود.